Mê hoặc những người lữ hành bởi nước non hùng vĩ, thiên nhiên hữu tình, khi nhắc đến Cao Bằng, người ta nhớ ngay đến thác Bản Giốc và hang Pác Bó. Nhưng ít ai biết rằng chỉ cách khu thác hùng vỹ này 5 cây số còn có một điểm khám phá đầy bí ẩn: động Ngườm Ngao – một trong những động đẹp nhất Việt Nam. Cũng là thạch nhũ, cũng là cảnh quan đá vôi nhưng vẻ đẹp của động Ngườm Ngao rất khác so với những hang động vốn quen thuộc với đa số chúng ta. Bí ẩn từ cái tên, từ vị trí cho đến vẻ đẹp tự nhiên chưa khám phá hết, hãy cùng TransViet chinh phục Ngườm Ngao qua bài tổng hợp dưới đây. 
Từ thị xã Cao Bằng, xe men theo con đường dài hơn 60km vượt qua đèo Mã Phục và đèo Khau Liêu để đến thị trấn Trùng Khánh, đi thêm 29km nữa là đến động Ngườm Ngao ở bản Gun, xã Đàm Thủy. Trước khi vào động, bạn phải vượt qua một hẻm núi đã được xây bậc tam cấp cho dễ đi và quãng đường chừng hơn 700 m băng qua một thung lũng. Hai bên hẻm núi là ruộng đồng có những dãy núi đá vôi bao kín xung quanh. Chính vì vậy, bạn sẽ có cảm giác như lọt vào một thế giới huyền ảo riêng biệt trước khi nhìn thấy cửa động.
Theo các tài liệu nghiên cứu địa chất học, động Ngườm Ngao (tên khác: Động Ngao) Ngao phát triển trong đá vôi chứa nhiều hóa thạch san hô do được hình thành ở vùng biển cách đây khoảng 300 triệu năm, xung quanh động là địa hình karst. Chính vì vậy, nhũ đá trong động có màu khác hẳn với những hang động ở địa phương khác bởi lượng canxi pha nhiều tạp chất. Hang động được người Pháp phát hiện cách đây gần 100 năm, vào năm 1921, tuy nhiên, mãi sau này, động Ngườm Ngao mới được đưa vào khai thác tự phát. Từ năm 1994, người dân địa phương bắt đầu dẫn khách du lịch vào động tham quan bằng đường bộ và đi thuyền. Nó được biết nhiều hơn và thu hút đông người đến từ sau chuyến khảo sát của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh năm 1995.
Năm 2003 chính quyền xây lối đi chính để cho du khách có thể tham quan nhiều ngõ ngách trong hang động, năm 2006 ngành du lịch tỉnh Cao Bằng mới chính thức khai thác, đưa động Ngườm Ngao trở thành điểm du lịch mới dù mức độ quảng bá cho nơi này rất khiêm tốn, có thể nói là hầu như không đủ tầm so với danh thắng Bản Giốc gần đấy và các hang động nổi tiếng khác.
Theo khảo sát của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh, động Ngườm Ngao dài khoảng 2.144 m, có 3 cửa chính: Ngườm Ngao, Ngườm Lồm và Bản Thuôn. Hiện tại chỉ khai thác du lịch khoảng hơn 980 m. Động có cái tên Ngườm Ngao vì tương truyền xưa kia, đây là nơi trú ngụ của các loài hổ dữ. Ngoài ra còn có lý giải khác là do tiếng nước chảy trong động giống như tiếng gầm rú của hổ.
Bước vào hang, bạn sẽ bị choáng ngợp bởi vẻ đẹp kỳ thú được tạo nên bởi những lớp thạch nhũ vàng rực. Vô vàn nhũ đá mọc từ dưới lên, từ trên các vòm đá cao rủ xuống với nhiều hình dạng, phản chiếu ánh sáng lung linh, huyền ảo. Mất khoảng một tiếng để bạn khám phá hết khu hang động được khai thác du lịch. Dù trong hang đã được cấp điện nhưng bạn nên trang bị thêm đèn pin để tận hưởng được tất cả vẻ đẹp của chúng.
Động Ngườm Ngao được chia thành nhiều khu, như khu “tứ trụ thiên đình” với những cột đá trông như cột chống trời, khu trung tâm với không gian rộng, khu châu báu là những núi nhũ lấp lánh ánh vàng, ánh bạc… quả thực là mê cung với nhũ đá chen chúc nhiều tầng, nhiều lớp, không hề đơn điệu khiến du khách không cảm thấy nhàm chán. Đôi khi, ta bắt gặp những con suối nhỏ trong động và tiếng nước chảy róc rách nghe rất vui tai. Trong động có nhiều ngóc ngách chỉ vừa một người đi lọt, hay có đoạn nhũ đá từ trần hang đột ngột chắn ngang lối đi, phải cúi gập người mới qua được. Nhiệt độ trong động luôn ổn định từ 18 đến 25 độ C, nên luôn mang đến cảm giác mát mẻ vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông.
Thật thú vị khi ở đây có mấy cây đàn đá mỗi khi gõ vào phát ra tiếng nhạc du dương như tiếng đàn Tơ-rưng. Tạo hóa thiên nhiên kỳ vĩ đã biến hóa những thạch nhũ kết thành dáng đức Phật, tượng ông tượng bà bên nhau, cô tiên, thuyền rồng của nhà vua, con voi ma mút, cây san hô cao lớn, thác bạc lấp lánh... Đặc biệt hơn cả là khối đá vôi “Bông sen vàng” úp ngược, đây thực sự là một kiệt tác của thiên nhiên. Những cánh hoa như được gọt giũa công phu tỉ mỉ đạt đến độ hoàn mỹ.
Một trong những điểm đặc biệt nhất ở đây là có những cột nhũ đá vôi lấp la lấp lánh dưới ánh sáng đèn, trông như bức tường được dát kim cương sáng long lanh – cảm giác như lạc vào cung điện hoàng gia một vương quốc Ả Rập trong truyện “Nghìn lẻ một đêm”.
Nét độc đáo làm nên “tên tuổi” của danh thắng Ngườm Ngao là những “thửa ruộng bậc thang” do sàn đá vôi bị xâm thực và phong hóa suốt nhiều triệu năm. Những hình thù trên nền động trông cứ như đi trên bờ biển đầy cát nào đó sau những con sóng rút xa bờ. Đây cũng là điểm độc đáo của Ngườm Ngao so với nhiều hang động khác.
Nếu như đi tham quan động bạn luôn phải ngước nhìn đến mỏi cả cổ để ngắm các thạch nhũ đủ loại vóc dáng hình thù kỳ vĩ ở trên trần và vòm động thì với Ngườm Ngao, bạn còn phải để ý nhìn xuống những bước chân. Như thể bạn đang bước qua những tiểu cảnh, những đồng ruộng bậc thang thu nhỏ xinh xắn của vùng Tây bắc. Sàn động đầy những vết hóa thạch như những làn nước hóa thạch đang lô xô chạy qua bãi cát ngoài biển, trông không khác gì biển sóng cát nhân tạo trong các khu vườn Nhật Bản. Đây cũng là điểm khiến CườmN gao tăng thêm sự thú vị, khiến khách đến không chỉ mỏi cổ ngước nhìn mà còn mê mải nhìn xuống những bước chân qua.
Cũng ở nơi này, người ta còn tìm ra điều thú vị hiếm gặp khác. Nơi có khe hở thông lên trời của động, vào đúng 14 giờ chiều ngày 22 tháng 4 hằng năm, có 3 luồng ánh sáng gặp nhau làm một khoảng lòng động rực sáng như ban ngày trong vài phút ngắn ngủi. Quả thực là một hiện tượng kỳ thú mà thiên nhiên ban tặng cho riêng động này.
Ngoài ra trong lòng động Ngườm Ngao có dòng suối ngầm, vào mùa mưa nước tràn lên cả lối đi trên cạn. Trước kia, người dân địa phương đưa du khách vào tham quan, đến những đoạn suối, họ chở du khách bằng thuyền gỗ nhỏ. Bây giờ, khi đón khách vào tham quan, hướng dẫn viên địa phương sẽ đưa bạn đi từ cửa Ngườm Lồm và trở ra bằng cửa Ngườm Ngao. Một điều khá đặc biệt là phía cuối động có khe hở thông lên trời, vì vậy vào sâu tận cùng các ngóc ngách cũng không lo thiếu dưỡng khí.
Mặc dù, ở thời điểm hiện tại, Cao Bẳng mới chỉ khai thác được khoảng 1km cho du khách tham quan thưởng ngoạn, nhưng động Ngườm Ngao được đánh giá là một trong số những hang động đẹp của cả nước.
Đến với động Ngườm Ngao, du khách không những được khám phá vẻ đẹp thiên nhiên kỳ bí, sinh động mà còn thưởng thức nhiều đặc sản tại Trùng Khánh như vịt quay, rau dạ hiến, hạt dẻ, măng chua, lạp sườn…
Một số lưu ý khi du lịch miền Bắc khám phá động Ngườm Ngao
